Bánh Trung Thu: Truyền thống và vẻ đẹp của chiếc bánh trăng

Hình ảnh minh họa

Bánh Trung Thu, hay còn được gọi là mooncake, là một món ăn đặc trưng của mùa thu. Trong loạt bài viết Lịch sử Ẩm thực của Saigoneer, chúng ta đã khám phá sự tiến hóa của bánh xèo – một loại bánh mỏng nhẹ, tươi mát. Bánh Trung Thu lại thuộc dạng hoàn toàn ngược lại, với hương vị thịt mỡ đậm đà, hoàn hảo thể hiện tinh thần của mùa thu.

Ngày hội trăng rằm và gia đình

Theo lịch âm, ngày 15 tháng 8 hàng năm được dành riêng để tổ chức lễ hội Trung Thu tại Việt Nam và Trung Quốc. Trong xã hội nông nghiệp xưa, ngày này đánh dấu sự kết thúc mùa gặt và mùa thu, là thời điểm lý tưởng để thưởng thức bánh ngọt và cùng nhau vui chơi.

Ban đầu, ngày hội Trung Thu được xem là một ngày lễ thu hoạch của người Trung Quốc từ thời cổ đại. Có thể chắc chắn rằng, cùng với nhiều nền văn hóa và lễ hội khác, truyền thống này đã được đưa vào Việt Nam trong thời kỳ đất nước này là thuộc địa của Trung Quốc. Tuy nhiên, ngày hội này đã được tùy biến để vừa phù hợp với phong tục địa phương.

Bánh Trung Thu - hương vị ngọt ngào của mùa thu

Bánh Trung Thu không chỉ đơn thuần là một món ăn mà còn là một truyền thống lâu đời. Bánh thường có hình dáng tròn, tượng trưng cho hình ảnh trăng trong truyền thống văn hóa Đông Á. Món bánh này thường được làm để cả gia đình cùng thưởng thức trong ngày Trung Thu và cũng được dùng làm quà tặng cho bạn bè và người thân.

Bánh Trung Thu - hòa quyện giữa truyền thống và sáng tạo

Dù có hàng nghìn kiểu dáng khác nhau, bánh Trung Thu tại Việt Nam thường được chia thành hai loại chính: bánh nướng (bánh thập cẩm) và bánh dẻo. Bánh nướng thường có nhân gia vị, thường là thịt gà hoặc thịt heo, hạt sen hoặc bí ngô, các loại hạt và trái cây sấy khác nhau. Còn bánh dẻo thì đơn giản hơn, thường chỉ có một hoặc hai loại nhân truyền thống như lá dứa, khoai môn, dừa hoặc đậu xanh.

Bánh Trung Thu nướng thường được thưởng thức cùng trà nóng để cân bằng hương vị ngọt ngào.

Bánh Trung Thu nướng tại Việt Nam được ảnh hưởng bởi loại bánh nướng theo phong cách Quảng Đông của Trung Quốc. Vì vậy, nhân của bánh thường là thịt gà hoặc thịt heo nướng, hạt sen hoặc bí ngô và các loại hạt và trái cây sấy khác nhau. Người dân Việt Nam thường thêm lòng đỏ trứng muối vào bánh để tạo sự cân đối vị ngọt. Số lượng lòng đỏ từ một tới bốn, tùy thuộc vào giá trị của bánh, nhưng số bốn được coi là lý tưởng, vì nó biểu trưng cho bốn giai đoạn của mặt trăng. Việc thêm lòng đỏ trứng cũng liên quan đến chủ đề thờ cúng mặt trăng trong ngày hội Trung Thu.

Bánh Trung Thu dẻo thì đơn giản hơn và thường có một hoặc hai loại nhân truyền thống như lá dứa, khoai môn, dừa hoặc đậu xanh. Trong những năm gần đây, những đầu bếp trẻ từ các tiệm bánh đang thêm những hương vị mới vào bánh truyền thống, chẳng hạn như tiramisu, matcha hoặc thậm chí là kem, với nhiều mức độ thành công khác nhau.

Bánh Trung Thu - Từ truyền thống đến sáng tạo

Xuyên suốt nhiều thế kỷ, bánh Trung Thu đã trở thành một phần không thể thiếu trong lễ hội trung thu của Việt Nam. Tuy nhiên, thật đáng tiếc rằng bánh Trung Thu đã trở thành biểu tượng cho một vấn đề không hay trong việc tặng quà. Thực tế là trong nhiều năm qua, thị trường nội địa đã tràn ngập những chiếc bánh được làm hàng loạt, không chất lượng. Những chiếc bánh này mật độ dày đặc, quá ngọt và chứa đến 1.000 calo mỗi chiếc. Thậm chí, chính phủ Hong Kong đã phát thông cáo cảnh báo người dân không nên ăn quá nhiều bánh Trung Thu.

Các bộ đồ quà Trung Thu cao cấp được rao bán trên thị trường.

Nguyên nhân khiến những chiếc bánh nhiều lỗi này trở nên phổ biến liên quan đến văn hóa tặng quà, trong đó người mua không quan tâm đến chất lượng của bánh, trong khi những người quan tâm đến chất lượng thì không mua những chiếc bánh này. Những chiếc bánh Trung Thu trở thành trung tâm không mong muốn của văn hóa xã hội phức tạp này. Hiện nay, một số tiệm bánh Việt Nam đang cố gắng thay đổi hướng đi truyền thống trong việc làm bánh, bằng cách tạo ra những phiên bản nhỏ, lành mạnh hơn của bánh Trung Thu. Với một tìm kiếm đơn giản trên mạng xã hội, bạn có thể tìm thấy rất nhiều tiệm bánh nhỏ cung cấp những chiếc bánh Trung Thu theo kiểu gia đình, sử dụng các nguyên liệu tốt nhất. Những đầu bếp trẻ này cũng thêm những nguyên liệu mới từ ẩm thực phương Tây vào bánh, như kem phô mai hoặc trái cây tươi, để cải thiện hương vị và mang lại sự mới mẻ cho bánh.

Cuối cùng, dù bánh Trung Thu có hương vị quá ngọt và gặp phải những lời chỉ trích gần đây, nó vẫn là một phần quan trọng trong lễ hội trung thu tại Việt Nam. Vì vậy, lần sau khi có ai đó mang tặng bạn một chiếc bánh Trung Thu trong mùa trở về quê nhà, hãy nhận lấy và thưởng thức nó, bởi đó chính là ý nghĩa ban đầu của chiếc bánh: một món tráng miệng thượng hạng, được chia sẻ giữa bạn bè và gia đình.

Caption ảnh: Hình ảnh minh họa. Mid-autumn is mainly a children's festival in Vietnam. Photo via VnPhoto.

Premium mid-autumn gift sets on offer. Photo via Bao Moi.